Innowacje II edycji projektu

Teatr od pierwszego wejrzenia to innowacja, która otwiera instytucje kultury na osoby starsze – do tej pory odwiedzane głównie przez ludzi młodych. Ma też oswoić seniorki i seniorów ze sztuką współczesną, którą oferuje instytucja. Osoby młode i starsze oglądają razem spektakle, biorą udział w warsztatach i rozmowach moderowanych wokół przedstawień, wytwarzając przestrzeń międzypokoleniowej wymiany doświadczeń, poglądów i poszerzając perspektywę odbioru teatru. Zobaczcie film, który przybliża ideę innowacji: https://vimeo.com/741909027 oraz zapoznajcie się z Przewodnikiem po innowacji.

Teatr od pierwszego wejrzenia to innowacja przygotowana dla:

  • aktywnych osób 60+,
  • osób młodych w przedziale wiekowym 18-40 lat.

W obu grupach wiekowych można wyróżnić kilka pokoleń, dlatego też wewnątrz danej grupy mogą się zdarzyć znaczne różnice. Da się jednak – w pewnym uogólnieniu – wyróżnić generalne cechy opisujące daną grupę wiekową:

  • Osoby młode (18-40) – pewne siebie; zaawansowane technologicznie; odrzucające krytykę; wielozadaniowe, raczej tolerancyjne, myślące globalnie, potrafiące pracować w grupie; do spraw podchodzą zadaniowo, spędzają czas poza domem, także w gronie rodzinnym, korzystają z wydarzeń kulturalnych; cenią wolność i niezależność, lubią wyzwania, dynamikę życia; realizują swoje potrzeby i chcą żyć w zgodzie ze sobą; osoby starsze są dla nich ważne i młodzi często poszukują wśród nich autorytetu, nie zawsze jednak przekłada się to na szacunek wobec seniorów czy otwartość wobec różnic.
  • Seniorzy i seniorki (60+) – odpowiedzialni i słowni, niezbyt chętni do zmian, ważny jest dla nich autorytet z którym często nierozerwalnie wiąże się szacunek; bardziej niż improwizację i nieprzewidywalność wolą jasne zasady i powtarzalne schematy; nienawykli do pracy w grupie, w której każdy może wyrazić swoje zdanie, rzadko uczestniczą w kulturze; najważniejsze jest dla nich zdrowie i rodzina, dla której potrafią się poświęcić; tradycjonaliści; z wiekiem zamykają się w znanych sobie schematach, ale też – nie mając już zobowiązań rodzinnych – realizują swoje pasje, chcą przeżywać „drugą młodość”.

Korzyści płynące z wprowadzenia innowacji dla obu grup są następujące:

  • podtrzymanie lub rozbudzenie aktywności kulturalnej,
  • zapobieganie samotności,
  • oddanie sprawczości,
  • zachęcenie do inicjowania aktywności,
  • poszerzenie perspektywy i otwarcie na innego.

Innowację Teatr od pierwszego wejrzenia mogą wdrożyć przede wszystkim teatry.

Po pewnych modyfikacjach może zostać zaadaptowana także przez:

  • inne duże instytucje, które do tej pory w oczach osób starszych uchodziły za niedostępne, są to m.in. kina, muzea, galerie sztuki;
  • mniejsze instytucje kultury, są to m.in. biblioteki i domy kultury (do wykorzystania np. pakiet „Szybkiego spotkania międzypokoleniowego”, a później cyklicznych spotkań wokół rozmów np. o przeczytanych w parach książkach);
  • pakiet „Szybkich spotkań międzypokoleniowych” mógłby posłużyć każdej grupie i organizacji, której celem jest nawiązanie międzypokoleniowej relacji w nieszablonowy sposób.

Zapoznajcie się materiałami: Przewodnik po innowacji oraz Pakiet edukacyjny z materiałami do przeprowadzenia „Szybkiego spotkania międzypokoleniowego”, w którym zebrane są narzędzia niezbędne do:

  • poznania przyzwyczajeń kulturalnych odbiorców;
  • ogłoszenia i przeprowadzenia naboru do innowacji;
  • przygotowania innowatorów i ich współpracowników do pracy z grupami międzypokoleniowymi i seniorami;
  • wypracowania z odbiorcami przejrzystych zasad uczestnictwa w innowacji;
  • przeprowadzenia docelowego „szybkiego spotkania międzypokoleniowego”.

Na około 2 miesiące przed planowanym naborem, zastanówcie się, kto może być dla was wsparciem w rozpowszechnianiu informacji o innowacji, zwłaszcza wśród osób 60+, które z różnych powodów rzadziej korzystają z kultury niż osoby młodsze.

Przeprowadźcie rozmowy ankieterskie z osobami 60+ oraz osobami młodymi dotyczące m.in. preferowanych godzin aktywności, sposobu komunikacji, szczególnych potrzeb i ograniczeń. Skorzystajcie ze Scenariusza rozmowy ankieterskiej (w Pakiecie edukacyjnym). Więcej wskazówek znajdziecie w Przewodniku.

Zaproście do współpracy trenerki i trenerów, instruktorki i instruktorów oraz edukatorki i edukatorów kulturalnych oraz fotografkę lub fotografa (opcjonalnie).

Zorganizujcie warsztaty dla pracowniczek i pracowników (przynajmniej jedna osoba z każdego działu), poruszające zagadnienia związane ze specyfiką pracy z grupami międzypokoleniowymi.

Zarys szczególnie ważnych kwestii znajdziecie w Spisie zagadnień i tematów dotyczących pracy z grupami międzypokoleniowymi i seniorami (w Pakiecie edukacyjnym).

Przygotujcie materiały informacyjne dotyczące innowacji i naboru, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb osób starszych. Wskazówki znajdziecie w Przewodniku. Zobaczcie plakat i ulotkę (w Pakiecie edukacyjnym), które informowały o naborze do testowania innowacji.

Przygotujcie formularz rekrutacyjny. Udostępnijcie go w wersji papierowej (można go zostawić do wypełnienia np. w kasie lub recepcji instytucji) oraz w formularzu Google.

Na początku formularza zgłoszeniowego warto opisać krótko, na czym polega innowacja oraz określić ramy czasowe projektu. Podkreślcie, że obecność na pierwszym spotkaniu jest obowiązkowa.

Rozpocznijcie nabór. Przeznaczcie na to około 2-3 tygodni. Dystrybucja materiałów informacyjnych powinna odbywać się zarówno online – w mediach społecznościowych instytucji, lokalnych i seniorskich grupach i portalach promujących bezpłatne wydarzenia kulturalne, jak i w wersji papierowej – w waszej instytucji i innych działających na rzecz lokalnej społeczności, tych związanych z seniorami oraz lokalnych punktach usługowych. Wraz z plakatem i ulotką rozpowszechnianie informacji o innowacji może wesprzeć film, które wyjaśnia jej mechanizm.

Wyłońcie uczestniczki i uczestników projektu (optymalna liczba to 16 osób). Na podstawie odpowiedzi w Formularzu zgłoszeniowym zastanówcie się, jaki model kandydatki lub kandydata najbardziej pasuje do waszej instytucji (osoby spoza przedziału wiekowego 18-40 i 60+ nie mogą być brane pod uwagę).

Kiedy wszyscy potwierdzą gotowość do wzięcia udziału w innowacji, na podstawie zbieżności w opisach podzielcie uczestników na dwie grupy: w każdej powinny znaleźć się 4 osoby z przedziału wiekowego 18-40 i 4 osoby 60+.

Ogłoście wyniki rekrutacji. Skontaktujcie się mailowo lub telefonicznie z zakwalifikowanymi uczestnikami i uczestniczkami i przekażcie informację o pomyślnej kwalifikacji. Poinformujcie również o dacie i miejscu pierwszego spotkania, poproście o przyniesienie zdjęcia twarzy, niezbędnego do stworzenia Kart kandydataKart wyboru; zapytajcie też o potrzebę wsparcia ze strony asystenta, specjalistycznego transportu w jedną i drugą stronę oraz o specjalne potrzeby żywieniowe.

Na podstawie informacji z formularza rekrutacyjnego przygotujcie Karty kandydata_ki oraz Karty wyboru. Każda z osób uczestniczących na początku „Szybkiego spotkania międzypokoleniowego” otrzymuje pakiet Kart kandydatów dotyczący wszystkich swoich rozmówców. Na końcu wypełnia Karty wyboru.

Podzielcie uczestniczki i uczestników na dwie grupy złożone z 4 osób uczestniczących z przedziału wiekowego 18-40 i tylu samo 60+.

Zamówcie usługę cateringową na podstawie zebranych informacji dotyczących potrzeb żywieniowych uczestników i uczestniczek. Więcej informacji o tym na co warto zwrócić uwagę podczas zamawiania usługi żywieniowej, znajdziecie w naszym Przewodniku po innowacji.

Przed przybyciem uczestniczek i uczestników na „Szybkie spotkanie międzypokoleniowe” przygotujcie:

  • przestrzeń – potrzebujecie 8 stołów (ustawionych w dwóch, równoległych rzędach) i 16 krzeseł (po dwa przy każdym stole). Na stołach rozłóżcie pakiety z Kartami kandydatów, Karty z pytaniami pomocniczymi oraz długopisy.
  • naklejki w dwóch kolorach – zapiszcie na nich imiona uczestników zgodnie z wcześniej wykonanym podziałem na dwie grupy. Naklejki będą pełniły jednocześnie funkcję identyfikatorów.

Spotkajcie się z odbiorcami w charakterystycznym miejscu w waszej instytucji. Pamiętajcie, że nie każdy musi orientować się w tej przestrzeni. Zadbajcie więc o miejsce, w którym osoby uczestniczące będą mogły usiąść i zaczekać na resztę grupy.

Przeprowadźcie „Szybkie spotkania międzypokoleniowe w siedzibie instytucji. Każda rozmowa powinna trwać maksymalnie 10 minut. Potem rozpocznijcie etap oceny. Przekażcie każdej osobie Kartę wyboru i wytłumaczcie zasady punktacji; dopilnujcie, aby wszyscy się podpisali.

W dniu spotkania rekomendujemy także przeprowadzenie warsztatów, żeby osoby uczestniczące miały okazję rozpocząć jako grupa pierwszą wspólną aktywności. Osobom koordynującym stwarza to możliwość, by po oddaniu uczestniczek i uczestników w ręce trenerów lub trenerek, na podstawie Kart wyboru, mogli od razu dobrać ich w pary. Skład duetów możecie ujawnić pod koniec warsztatów.

Przeprowadźcie warsztaty i spotkania par międzypokoleniowych zgodnie z harmonogramem i repertuarem instytucji.

  • Przed każdymi warsztatami i rozmowami moderowanymi przekażcie trenerkom lub trenerom i instruktorkom lub instruktorom swoje oczekiwania i tematy do poruszenia, związane z konkretnymi wydarzeniami. Skorzystajcie z materiałów: Dobre praktyki w moderowaniu rozmów o sztuce w grupie międzypokoleniowejPrzykładowy scenariusz warsztatów wokół sztuki współczesnej, a także Wzór formularza: zasady uczestnictwa w innowacji dla odbiorców.
  • Po kilku spotkaniach, kiedy osoby uczestniczące trochę się poznają, zadajcie im pracę domową, by zaktywizować je w międzypokoleniowych parach, poza ramami spotkań.

Ewaluujcie nieustannie. Po każdych warsztatach pytajcie, co wyniosła z nich każda osoba uczestnicząca.

Do realizacji działań według modelu Teatr od pierwszego wejrzenia potrzebujecie zespołu w składzie:

  1. Osoba koordynująca – może to być osoba pracująca w instytucji wdrażającej, np. w dziale edukacji, działań społecznych lub rozwoju publiczności, mająca gotowość do zaangażowania nie tylko w sprawy organizacyjne, ale też w spotkania grupy, dbająca o poczucie bezpieczeństwa osób uczestniczących, otwarta na rozwiązywanie problemów w grupie, lubiąca pracę z ludźmi i wyzwania z nią związane, a także czująca się częścią grupy i budująca sieci relacji z uczestnikami.
  2. Osoby prowadzące warsztaty i rozmowy moderowane – pedagożki lub pedagodzy teatru i animatorki lub animatorzy kultury, którzy zapoznają się z dziełem kultury, o którym będą rozmawiać.

Koszty niezbędne do realizacji projektu są następujące:

  1. Wynagrodzenie trenera prowadzącego warsztaty dla pracowników – 6 godz./180 zł = 1080 zł
  2. Wynagrodzenie grafika – materiały informacyjne – 35 godz./60 zł = 2100 zł
  3. Druk materiałów informacyjnych
    (10 szt. plakatów w formacie A3, 2 szt. plakatów w formacie B1, 200 szt. ulotek A5) = 297 zł
  4. Zimny bufet (8 spotkań) – 1 osoba/50 zł = 8000 zł
  5. Wynagrodzenie trenera 1 (4 spotkania) – 8 godz./180 zł = 1440 zł
  6. Wynagrodzenie trenera 2 (4 spotkania) – 8 godz./180 zł = 1440 zł
  7. Wynagrodzenie instruktora moderującego rozmowy o sztuce (4 spotkania) – 8 godz./70 zł = 560 zł
  8. Materiały biurowe dla uczestników – 16 os./9 zł = 144 zł
  9. Wynagrodzenia fotografa – 4 pakiety/728 zł = 2912 zł
  10. Koszt transportu osób (8 spotkań) – 64 os./25 zł = 1600 zł

Część powyższych kosztów ma charakter jednorazowy, są to:
– wynagrodzenie trenera prowadzącego warsztaty dla pracowników instytucji,
– wynagrodzenie grafika przygotowującego materiały informacyjne.

Cykl trwa cztery miesiące, więc szacując koszt roczny, pozostałe koszty mnożymy przez trzy (49 179 zł) i sumujemy z kosztami poniesionymi jednorazowo (3 180 zł), co daje łącznie = 52 359 zł rocznie.

Koszt roczny na osobę = 1091 zł
Koszt objęcia usługą 100 osób = 105 636 zł

Innowacja działa skutecznie, gdy zadbacie o:

  1. Zaangażowanie społeczności w przekazywanie informacji o innowacji (m.in. pracowników i podopiecznych, odbiorców organizacji zrzeszających seniorów, np. asystenci i asystentki, opiekunowie i opiekunki z OPS-ów, fundacji, stowarzyszeń).
  2. Uzyskanie wsparcia w dystrybucji papierowych materiałów promocyjnych ze strony miejsc odwiedzanych przez osoby w wieku senioralnym, m.in. instytucji wymienionych powyżej oraz domów kultury, a nawet lokalnych punktów usługowych.
  3. Przygotowanie personelu w zakresie pracy z grupami międzypokoleniowymi.
  4. Podjęcie współpracy z osobami o odpowiednich kwalifikacjach, empatii i doświadczeniu – trenerkami lub trenerami prowadzącymi warsztaty i instruktorkami lub instruktorami prowadzącymi rozmowy moderowane.
  5. Zabezpieczenie finansowania.
  6. Wyznaczenie osoby koordynującej (najlepiej, jeśli będzie to więcej niż jedna osoba).
  7. Przestrzeń – przyjazną, odpowiednio wyposażoną i dostępną.

Innowacja pozwoliła na zwiększenie dostępności teatru dla osób w starszym wieku. Wzrosła tym samym ich aktywność i uczestnictwo w kulturze. W wyniku cyklu spotkań – wokół wspólnych zainteresowań i aktywności – nawiązały się relacje międzypokoleniowe.
Uczestniczki i uczestnicy deklarują szereg korzyści płynących z wzięcia udziału w testowaniu:

  • zmiana w odbiorze teatru, nawet awangardowego;
  • zwiększenie wiedzy na temat teatru;
  • pogłębienie możliwości przeżycia sztuki pod wpływem wiedzy, ale też wspólnotowego doświadczenia i okazji do wymiany refleksji;
  • większe otwarcie na sztukę i kulturę w sensie ogólnym, dzięki motywacji dostarczonej przez udział w projekcie;
  • szansa na częstszy udział w wydarzeniach kulturalnych, dzięki zapoznaniu partnerów o podobnych zainteresowaniach;
  • nawiązanie relacji międzypokoleniowej opartej na wspólnych zainteresowaniach;
  • satysfakcja z wymiany doświadczeń, refleksji i poglądów w kontekście międzypokoleniowym;
  • zwiększenie ogólnej aktywności seniorów i deklarowane zadowolenie z wyjścia ze strefy komfortu.

Osoby uczestniczące podkreślały możliwość obcowania ze sztuką oraz pogłębienie wiedzy na temat teatru. Rozmowy moderowane i warsztaty do spektakli pozwoliły im na głębsze i bardziej świadome odczytanie dzieł teatralnych, a możliwość podzielenia się wrażeniami z partnerem lub partnerką zwiększyła satysfakcję płynącą z przeżycia artystycznego.
Bardzo ważnym czynnikiem ułatwiającym dostępność innowacji był udział trenerów i moderatorów, którzy w przystępny sposób wprowadzali uczestniczki i uczestników w świat teatru i ułatwiali interpretację spektakli. Uczestniczki i uczestnicy oceniali projekt jako idealnie dopasowany do ich oczekiwań – posługiwali się określeniami typu „spadło mi to z nieba”, „czułam się, jakby rzucili cytryny”.

Poniższy cytat podsumowuje postawę większości odbiorców: 
„Dostałam na talerzu możliwość obejrzenia sztuki, plus niesamowity walor omówienia, przygotowania, byliśmy »zaopiekowani«, to wszystko razem zagrało”.

Magdalena Szymczak – związana z Nowym Teatrem od ponad sześciu lat, czyli przez 1/5 swojego życia. Pełni funkcję specjalistki ds. sprzedaży.

Helena Świegocka-Kosińska – związana z Nowym Teatrem od ponad dwunastu lat. Pełni w nim funkcję kierowniczki widowni oraz koordynatorki dostępności.