Odporność na dezinformację, oszustwa i scamy

Z czym wiąże się wyzwanie?

Z roku na rok coraz więcej dojrzałych osób regularnie korzysta z internetu. Jednocześnie rośnie liczba zagrożeń, z którymi się mierzą użytkownicy sieci.
Wraz z cyfryzacją życia codziennego starsi dorośli, którzy mają mniejsze doświadczenie w świecie cyfrowym, stanowią cel dla oszustów internetowych. Schematy przestępstw często się zmieniają. Co roku znacząco rośnie liczba rejestrowanych incydentów, pojawiają się nowe metody oszustw (offline i online), scamów i dezinformacji.
Jest to problem, który wymaga ciągłej edukacji, treningu zachowań i aktualizacji wiedzy. Np. w 2022 roku najczęstszymi oszustwami internetowymi w Polsce były: niedostarczenie towarów po zapłacie oraz oszustwa phishingowe (podszywanie się pod różne instytucje w celu wyłudzenia danych np. do logowania do kont bankowych czy serwisów społecznościowych) – to ponad 25,6 tys. zgłoszeń, a skala niezgłoszonych oszustw jest nieznana.
Globalnym zagrożeniem są również tzw. oszustwa romantyczne, na które szczególnie narażeni są ludzie samotni, potrzebujący dowartościowania, wsparcia emocjonalnego, relacji z drugim człowiekiem.
Kolejnym poważnym zagrożeniem dla wszystkich osób korzystających z internetu, w tym dla starszych dorosłych, jest dezinformacja. Wiele newsów i informacji dostępnych online jest nieprawdziwych lub zniekształconych. Może to prowadzić do błędnych przekonań, postaw i decyzji.
Zrozumienie kultury internetowej i jej specyficznych mechanizmów bywa poważnym wyzwaniem dla wielu użytkowników sieci, zwłaszcza dla osób starszych.

Kto się z tym wyzwaniem mierzy?

Użytkowniczki i użytkownicy sieci w wieku 60-75 lat jeszcze mogli zetknąć się z internetem w pracy. Ludzie powyżej 75 roku życia przeważnie uczyli się korzystania z internetu sami lub przy pomocy młodszych członków rodziny i nie mieli wielu szans na aktualizowanie swojej wiedzy.
Na sposób korzystania z internetu wpływa nie tylko wiek, ale także poziom wykształcenia. Badania pokazują, że im wyższe wykształcenie i bardziej specjalistyczny zawód, tym bardziej regularne i krytyczne korzystanie z zasobów internetu.
Generalnie wielu dojrzałym użytkownikom sieci brakuje umiejętności rozpoznawania zagrożeń, wiedzy na temat schematów oszustw oraz możliwych zabezpieczeń przed nimi. Bywają oni także bardziej ufni wobec osób spotykanych w codziennym życiu i w sieci, rzadziej kwestionują prawdziwość i prawdomówność oraz są mniej krytyczni wobec informacji dostępnych online i offline.

Co możesz z tym zrobić?

Warto poszukiwać nowych, nieszablonowych rozwiązań w takich przykładowych obszarach:
– trening i edukacja dostosowana do potrzeb i możliwości różnych grup starszych użytkowniczek i użytkowników sieci;
– wykorzystywanie istniejących narzędzi i technik do weryfikacji informacji i wiarygodności różnych miejsc czy osób w sieci;
– tworzenie aktywnych między- i wewnątrzpokoleniowych grup wsparcia i programów wolontariackich (też online) pomagających bezpiecznie funkcjonować w sieci;
– łączenie różnych podmiotów, które mogą być żywo zainteresowane bezpieczeństwem i ochroną starszych dorosłych.