Przeciwdziałanie przemocy wobec starszych osób

Z czym wiąże się wyzwanie?

Przemoc wobec osób starszych jest poważnym problemem społecznym, który często pozostaje niejawny i nieuświadomiony. Może przyjmować różne formy.
Najłatwiejsza do dostrzeżenia jest przemoc fizyczna: bicie, popychanie, szarpanie czy celowe zadawanie bólu, a czasem również nadużycia seksualne. Osoby starsze są narażone na przemoc fizyczną nie tylko w domach prywatnych, ale także w instytucjach opiekuńczych.
Mniej oczywista jest przemoc psychiczna, czyli wszelkie formy słownego i emocjonalnego nękania i upokarzania, groźby, izolacja społeczna, manipulacja. Ludzie starsi często stają się ofiarami takiej przemocy ze strony bliskich im osób, co prowadzi do depresji, lęków i pogorszenia zdrowia psychicznego.
W relacjach z osobami w starszym wieku często pojawia się też przemoc ekonomiczna: nieuprawnione korzystanie z ich pieniędzy, manipulacja, kradzież, wyłudzenia, różnego typu oszustwa czy zmuszanie do podpisania dokumentów finansowych. Wiele osób w starszym wieku spotyka to nie tylko ze strony oszustów i złodziei, ale także członków własnej rodziny.
Przemoc to także sytuacje, kiedy osobie starszej z ograniczoną samodzielnością odmawia się podstawowej opieki, leków i lekarza, nie dba się o jej higienę osobistą, a nawet głodzi czy wystawia na niebezpieczne warunki np. atmosferyczne.
Kolejnym problemem jest autoprzemoc, przyjmująca różną intensywność. Brak wsparcia, izolacja, poczucie bezradności i beznadziei mogą prowadzić do skrajnego zaniedbywania własnych potrzeb, samookaleczeń, odmowy przyjmowania leków, wreszcie do prób samobójczych.

Kto się z tym wyzwaniem mierzy?

Szczególnie narażone na przemoc są osoby zależne od opieki innych, czyli takie, które ze względu na stan zdrowia wymagają wsparcia w rodzinie lub instytucji opiekuńczej.
Zagrożeni przemocą są zwłaszcza ludzie cierpiący na choroby neurodegeneracyjne oraz psychiczne, którzy często nie potrafią szukać pomocy czy bronić swoich praw. Niskie dochody starszej osoby i jej rodziny także zwiększają prawdopodobieństwo zaniedbywania czy przemocy ekonomicznej. Na przemoc domową i w instytucjach opiekuńczych bardziej narażone są starsze kobiety zależne od opiekunów. Różne formy przemocy mogą być też związane z kwestiami kulturowymi i dotykać starsze osoby migranckie i uchodźcze.
Z kolei autoprzemoc częściej pojawia się wśród osób samotnych, mieszkających w pojedynkę.

Co możesz z tym zrobić?

Warto:
– wzmacniać świadomość, społeczną czujność i umiejętność rozpoznawania zachowań przemocowych wobec starszych osób nie tylko wśród profesjonalistów np. z pomocy społecznej, ale też przedstawicieli społeczności lokalnych,
– wzmacniać świadomość wśród osób starszych, żeby potrafiły prosić o pomoc i bronić swoich praw,
– ułatwiać dostęp do wsparcia psychologicznego, prawnego i socjalnego osobom zagrożonym lub doświadczającym jakiejś formy przemocy, w tym autoprzemocy,
– udoskonalać rozwiązania służące monitorowaniu sytuacji osób starszych w domach i instytucjach opiekuńczych,
– obejmować działaniami prewencyjnymi ludzi szczególnie narażonych na przemoc, tj. pozostających w sytuacji zależności, kobiet, osób cierpiących na choroby neurodegeneracyjne i psychiczne.