Innowacja pozwala osobom starszym zależnym na udział w interaktywnych muzealnych warsztatach online, wnosząc w ich życie nową jakość. Kontakt z kulturą daje szansę na nawiązanie nowych relacji społecznych oraz zwiększa dobrostan i wzmacnia kondycję psychiczną seniorek i seniorów. Szczególnie tych niesamodzielnych, bo opieka, którą otrzymują, rzadko uwzględnia potrzeby inne niż tylko bytowe. Tutaj mogą się spotykać z fascynującym światem sztuki oraz dzielić się z innymi własnymi interpretacjami i wrażeniami z ich doświadczania.
Okno na kulturę to innowacja przygotowana dla:
- seniorek i seniorów zależnych, tj. potrzebujących wsparcia, by móc skorzystać z oferty instytucji kultury; grupa ta mierzy się z przeszkodami zarówno natury fizycznej, jak i psychicznej – poczucie samotności, choroby i trudności w zaspokajaniu codziennych potrzeb wypierają z pola zainteresowań kwestie związane z kulturą,
- wolontariuszek i wolontariuszy wspierających seniorów bezpośrednio, tj. odwiedzając ich w domach w czasie warsztatów – ta aktywność pozwala młodszym ludziom docenić wartość relacji międzypokoleniowych,
- instytucji kultury posiadającej własną kolekcję – innowacja umożliwia poszerzanie kompetencji w tworzeniu projektów międzypokoleniowych, w pracy z osobami starszymi zależnymi oraz ułatwia ćwiczenie otwartości i wrażliwości na potrzeby indywidualnych odbiorców.
Innowację wdraża instytucja kultury, która posiada własną kolekcję, mająca warunki do zbudowania sieci wolontariackiej lub potencjał współpracy z lokalnymi sieciami. Może być to muzeum, skansen, a także centrum nauki czy biblioteka. Tematyka warsztatów online może dotyczyć sztuki, historii, literatury, techniki czy lokalnego dziedzictwa kulturowego.
Zajrzyjcie do Przewodnika opiekuna projektu, w którym znajdziecie niezbędne wskazówki i informacje.
Zbudujcie zespół składający się z trzech kluczowych elementów, którymi są:
- Koordynatorka lub koordynator zespołu
Wyłońcie go spośród pracowników instytucji. To osoba, która powinna dobrze orientować się w sposobie organizacji działań w instytucji i mieć merytoryczną wiedzę na temat kolekcji. - Edukatorki lub edukatorzy prowadzący warsztaty
Wybierzcie ich także spośród pracowników instytucji. Przekażcie im Podręcznik edukatora, zawierający niezbędne wskazówki i inspiracje do pracy. - Wolontariuszki i wolontariusze.
W tym celu zorganizujcie spotkanie informacyjne dotyczące innowacji. Zaproście osoby związane z waszą instytucją lub zainteresowane jego działalnością, warto też nawiązać kontakt z lokalnymi wolontariatami: szkolnym, parafialnym, sąsiedzkim. Przekażcie im Elementarz wolontariusza, zawierający wskazówki i informacje na temat specyfiki przyszłej pracy.
Zaopatrzcie się w sprzęt komputerowy mający połączenie z internetem.
Przeprowadźcie szkolenie grupy wolontariackiej w następujących zakresach:
- praca z seniorami zależnymi (2 godziny),
- metoda pracy podczas warsztatów online (2 godziny),
- poznanie zbiorów muzeum (2 godziny).
W międzyczasie ustalcie dyspozycyjność osób z grupy. W tym celu zróbcie ankietę, możecie wykorzystać Google Forms.
Opracujcie warsztaty. Na tym etapie osoba koordynująca współpracuje z zespołem edukacyjnym w zakresie:
- wyboru tematu warsztatów, tak aby dawały pole do dialogu z uczestnikami,
- tworzenia scenariuszy zajęć wraz z materiałami edukacyjnymi wykorzystywanymi do zadań warsztatowych oraz prezentacji slajdów z wybranymi eksponatami (materiały edukacyjne przygotujcie sami lub kupcie w internecie),
- 6 tematów spotkań i szczegółowe opisy warsztatów zrealizowanych przez innowatorki znajdują się w Podręczniku edukatora.
Zaproście osoby zależne w wieku senioralnym. Dotarcie do tej grupy i zachęcenie do udziału w projekcie to jedno z trudniejszych wyzwań. Sięgnijcie po wskazówki do Poradnika opiekuna projektu.
Wykorzystajcie następujące pomysły:
- przygotujcie zaproszenia w formie kartki z muzeum z reprodukcją malarstwa, roznoszone przez wolontariuszy do miejsc, które odwiedzają seniorzy (kawiarnie, sklepy, biblioteki, spółdzielnie mieszkaniowe, kluby seniora),
- nawiążcie współpracę z instytucjami mającymi kontakt z osobami zależnymi w wieku senioralnym (np. Centrum Usług Społecznych, biblioteki, które prowadzą akcję „Książka na telefon”),
- przekażcie zaproszenia lokalnym stacjom radiowym,
- opublikujcie informacje o projekcie na forach internetowych,
- opublikujcie informacje o projekcie na stronie internetowej muzeum.
Ustalcie z osobami uczestniczącymi harmonogram warsztatów. Sprawdźcie, jakie terminy realizacji będą dla nich najodpowiedniejsze.
Przygotujcie wydruki z ustalonym harmonogramem oraz opisami tematów zajęć z krótką informacją o prowadzących; przekażcie je grupie uczestniczącej i wolontariackiej. Szczegółowy opis działań wolontariuszy znajdziecie w Elementarzu wolontariusza.
Przeprowadźcie warsztaty online, zgodnie z harmonogramem i scenariuszem.
Pomiędzy kolejnymi zajęciami wymieńcie się doświadczeniami i wrażeniami z osobami uczestniczącymi. Zróbcie to z pomocą grupy wolontariackiej, która odwiedza seniorki i seniorów w domach. Wspólnie podsumujcie działania i obserwacje.
Na zakończenie serii spotkań przygotujcie dla uczestniczek i uczestników pamiątki z muzeum. Może to być reprodukcja wybranego obrazu wydrukowana na płótnie i oprawiona w ramę. Podtrzymujcie nawiązane relacje.
1. Instytucja kultury wskazuje osobę opiekującą się projektem, która realizuje następujące działania:
- koordynuje aktywności i organizuje w swojej instytucji zespół ekspercki,
- buduje zespół wolontariuszek i wolontariuszy spoza instytucji,
- koordynuje szkolenia grupy wolontariackiej, prowadzone przez ekspertki lub ekspertów,
- znajduje i koordynuje pracę ekspertek i ekspertów z instytucji opiekującej się seniorami zależnymi, którzy szkolą realizatorów projektu, w tym grupę wolontariacką,
- ustala harmonogram i dopilnowuje realizacji,
- dba o komunikację między uczestnikami projektu i podtrzymuje ich motywacje,
- jest liderem, osobą wspierającą, szuka rozwiązań dla wyzwań w toku projektu.
Koszt innowacji składa się z następujących elementów:
- Szkolenia dla wolontariuszy i edukatorów, z uwzględnieniem cateringu = 1900 zł
- Opracowanie graficzne identyfikacji projektu, materiały informujące o projekcie (projekt graficzny i druk) = 3000 zł
- Koszt materiałów edukacyjnych na zajęcia = 1500 zł
- Honorarium edukatorów za przygotowanie i przeprowadzenie zajęć = 3800 zł na pół roku
- Honorarium opiekuna projektu= 1505 zł miesięcznie
- Telefon do obsługi projektu = 600 zł na pół roku.
- Modemy z internetem = 1350 zł na pół roku
- Laptopy do realizacji spotkań online (można skorzystać ze sprzętu danej instytucji).
Koszt roczny korzystania z rozwiązania: 35 960,00 zł
Koszt objęcia innowacją 1 osoby przez rok to: 2 570,00 zł
Koszt objęcia usługą 100 osób przez rok to: 257 000,00 zł
(Koszt nie uwzględnia wypożyczenia lub zakupu sprzętu komputerowego)
Innowacja działa skutecznie, gdy:
- wdraża ją muzeum, które posiada własną kolekcję i na jej podstawie opracuje program merytoryczny spotkań online,
- wyznaczony jest opiekun projektu, który koordynuje działania organizacyjne i współpracę z innymi podmiotami,
- edukatorki i edukatorzy merytoryczni działają z zaangażowaniem,
- uda się zbudować sieć wolontariacką,
- udział biorą osoby w wieku senioralnym – zainteresowane tematyką, otwarte i gotowe otwarte przyjąć we własnych domach wolontariuszy.
Innowacja w znacznym stopniu odpowiada na potrzeby z obszaru samorealizacji, takie jak rozwijanie pasji, podnoszenie stanu wiedzy z zakresu historii sztuki i architektury oraz budowania relacji społecznych. Uczestniczki i uczestnicy działań testowych czuli satysfakcję z udziału w innowacji i wyrażali chęć kontynuacji. Szczególnie zadowoleni byli z możliwości uczestniczenia w zajęciach bez konieczności wychodzenia z domu. Bez dostępu do projektu część osób biorących w nim udział nie skorzystałaby z żadnej oferty edukacyjnej. Doceniły więc okazję do spotkania się z innymi, ciekawymi osobami.
Dzięki udziałowi w innowacji grupa odbiorcza mogła:
- nawiązać nowe relacje (zarówno z wolontariuszami, jak i innymi uczestnikami zajęć),
- uczestniczyć w ofercie muzeum pomimo ograniczonej sprawności,
- rozwijać swoje zainteresowania,
- dzielić się wiedzą i doświadczeniami,
- przełamać rutynę dnia i tworzyć nowe nawyki.
Barbara Tichy jest historyczką sztuki, edukatorką, adiunktką w Dziale Edukacji Muzeum Narodowego w Warszawie. Tworzy tu programy edukacyjne, prowadzi wykłady i interaktywne działania warsztatowe, skierowane także do seniorów. Realizuje program Muzeum Trzeciego Wieku.
Elżbieta Ratajczak jest historyczką i germanistką, a przede wszystkim działaczką społeczną, koordynatorką nieformalnego wolontariatu sąsiedzkiego na Solcu w Warszawie „Wespół w Zespół dla Solca”. Jest organizatorką Festiwalu Sąsiedzkiego.
Współpraca: Nieformalny Wolontariat Sąsiedzki, Edukatorki oraz Wolontariuszki i Wolontariusze Muzeum Narodowego w Warszawie
