Ptasi terapeuci to innowacja przyrodniczo-terapeutyczna, której celem jest poprawa kondycji psychicznej i dobrostanu osób starszych oraz niepełnosprawnych ptaków z azylów i ośrodków rehabilitacji dzikich zwierząt. Opiera się na ornitoterapii, tj. terapii z towarzyszeniem dzikich ptaków. Zakłada woluntarny udział osób w wieku senioralnym w programie opieki nad skrzydlatymi w azylu.

Starsi ludzie zwiększają swoje poczucie sprawstwa, poprawiają samopoczucie, budują nowe relacje społeczne i międzygatunkowe. Korzyści te, wzbogacone o kontakt z naturą, mogą znaleźć zastosowanie m.in. jako leczenie wspomagające w depresji, zaburzeniach poznawczych i lękowych. W zamian za to ptaki z azylu – dzięki zaufaniu – przyzwyczajają się do nowych warunków życia i bez stresu budują przewidywalne środowisko.

Ptasi terapeuci to innowacja przygotowana dla:

1. Odbiorców bezpośrednich:

• osoby 60+ mieszkające w domach pomocy społecznej albo w stacjonarnych lub całodobowych placówkach opiekuńczych,
• niepełnosprawne ptaki z azylu.

2. Odbiorców pośrednich:

• rehabilitantów z domów pomocy społecznej, którzy otrzymują nowe narzędzia pracy z podopiecznymi,
• ośrodków rehabilitacji zwierząt, które zyskują stałych wolontariuszy w osobach seniorek i seniorów.

Korzyści z udziału w innowacji:

• osobom 60+ wolontariat przyrodniczo-terapeutyczny daje możliwość zaangażowania się w konkretne działania na rzecz ochrony przyrody, wzmacnia ich poczucie sprawczości, pomaga zwiększać kompetencje i budować nowe więzi społeczne,
• ptakom – niepełnosprawnym, przebywających dożywotnio w niewoli – umożliwia poprawę samopoczucia i zwiększenie poczucia bezpieczeństwa.

Innowację mogą wdrożyć:

• wszystkie stacjonarne, dzienne placówki, takie jak: kluby seniora, dzienne Domy Pomocy Społecznej, Uniwersytety Trzeciego Wieku czy inne jednostki, które dysponują przestrzenią do organizacji spotkań i wykładów dla grupy wolontariackiej, sprawny obieg informacji wewnątrz danej struktury czy – ewentualnie – wsparcie dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami,
• ośrodki rehabilitacji dzikich zwierząt, takie jak Fundacja „Albatros” w Bukwałdzie (pełna lista ośrodków rehabilitujących dzikie zwierzęta znajduje się na stronie: https://www.gov.pl/web/gdos).

Innowację realizuje zespół składający się z minimum trzech osób, pełniących następujące funkcje:

• osoba koordynująca, która zarządza, pozyskuje środki na realizację działań, kontaktuje się z instytucjami, organizacjami lub ośrodkami uczestniczącymi w projekcie, opracowuje logistykę, angażuje osoby prowadzące zajęcia z biologii, fizjologii, anatomii ptaków, zgodnie ze scenariuszami,
• psycholożka/psycholog, opiekunka/opiekun seniorek i seniorów, który odpowiada za proces terapeutyczny seniorów, dba o ich komfort, potrzeby, określa je i realizuje,
• behawiorystka lub behawiorysta, opiekunka lub opiekun dzikich zwierząt albo lekarka lub lekarz weterynarii odpowiedzialny za dobrostan ptaków i dbanie o kontrolę nad procesem nawiązywania relacji pomiędzy seniorkami i seniorami a ptakami.

Koszty innowacji różnią się w zależności od stopnia przystosowania ośrodka rehabilitacji zwierząt na przyjęcie seniorek i seniorów oraz zasobów kadrowych i kompetencyjnych personelu danego ośrodka.

W wersji minimum, tj. gdy ośrodek wraz z organizacją partnerską posiada wszelkie zasoby i sieć wolontariatu do realizacji działań, koszty obejmują tylko przeszkolenie wolontariuszek i wolontariuszy, którzy powinni mieć podstawowe kompetencje z dziedzin, w jakich będą pracować (psychologia, behawioryzm). Mogą to być studenci, praktykanci, pracownicy DPS-ów lub innych partnerskich organizacji.

Innowacja działa skutecznie, gdy:

• współpracują ze sobą wszystkie zaangażowane placówki, tj. Ośrodek Rehabilitacji Zwierząt oraz partnerskie instytucje senioralne (DPS, UTW, itd.),
• jest sprawnie realizowana na wielu płaszczyznach, takich jak: organizacja spotkań, dojazd i bieżąca opieka podczas działań w ośrodku,
• osoby w wieku senioralnym, opiekujące się i angażujące się ze strony ośrodka mają poczucie bezpieczeństwa. 
  
  Pamiętajcie, że działanie w ramach zintegrowanej grupy samo w sobie jest działaniem terapeutycznym i należy je traktować jako ważny element innowacji.
  
• zadbacie o wysokie standardy w postępowaniu ze zwierzętami – to priorytet we wdrażaniu innowacji, której celem jest podmiotowe traktowanie wszystkich uczestniczek i uczestniczek, bez względu na gatunek, wiek, płeć, poglądy, wyznanie itp.
  
  Pamiętajcie, że potrzeby ptaków muszą być respektowane na równi z potrzebami ludzi, dlatego w realizacji projektu powinny brać udział osoby znające biologię i specyficzne cechy ptaków uczestniczących w działaniach.
  

Innowacja wyposaża osoby w wieku senioralnym w podstawową wiedzę z zakresu opieki nad ptakami. Daje to impuls do zwiększenia wiary we własne możliwości oraz do ponownego odnalezienia sensu życia. Seniorki i seniorzy uświadamiają sobie, że mimo sędziwego wieku, nadal mogą i potrafią się uczyć (rozpoznawanie ptaków, umiejętność karmienia piskląt).

Osoby uczestniczące były zadowolone z udziału w projekcie. Zajęcia spełniły ich potrzebę stymulacji psychofizycznej, zdobywania nowej wiedzy oraz umiejętności. Wzmocniły więź z naturą, generowały pozytywne emocje. Z satysfakcją przyjęły także możliwość poznania pensjonariuszy korzystających z usług odrębnych placówek, funkcjonujących w ramach jednego budynku Fundacji Laurentius. Za ważne osiągnięcie innowacji uznano udział osób najstarszych i dotąd nieaktywnych.

Ptaki, dzięki seniorom, otrzymały nowe, ręcznie wykonane zabawki, które miały pozytywny wpływ na ich samopoczucie oraz rehabilitację. W ramach testowania innowacji pojawił się pomysł wybudowania na terenie DPS-u woliery dla niepełnosprawnych ptaków i kontynuowania w ten sposób wolontariatu oraz współpracy międzygatunkowej.